- 2023.11.27
- MEMNISO
Η Δήλωση Μπάλφουρ (Balfour Declaration) είναι μια ιστορική ανακοίνωση που εκδόθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1917 από τη βρετανική κυβέρνηση κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Πήρε το όνομά της από τον Άρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ, τότε υπουργό Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου.
Η δήλωση ήταν μια επιστολή του Μπάλφουρ προς τον Λόρδο Ρόθτσιλντ (ηγέτη της εβραϊκής κοινότητας στη Βρετανία), στην οποία η βρετανική κυβέρνηση εξέφραζε την υποστήριξή της για την ίδρυση μιας “εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό” στην Παλαιστίνη, με την προϋπόθεση ότι δεν θα παραβιαστούν τα πολιτικά και θρησκευτικά δικαιώματα των μη εβραϊκών κοινοτήτων της περιοχής.
Ακριβές απόσπασμα (μετάφραση):
“Η κυβέρνηση της Αυτής Μεγαλειότητας βλέπει θετικά την ίδρυση στην Παλαιστίνη μιας εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό και θα καταβάλει κάθε προσπάθεια για την επίτευξη αυτού του σκοπού, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα θιγούν τα πολιτικά και θρησκευτικά δικαιώματα των υπαρχόντων μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη…”
Σημασία και Συνέπειες
- Πολιτική σημασία: Η δήλωση θεωρείται από πολλούς ως το πρώτο βήμα για τη δημιουργία του Κράτους του Ισραήλ, το 1948.
- Αντιδράσεις:
- Οι Σιωνιστές Εβραίοι την υποδέχτηκαν θετικά ως επιβεβαίωση της στήριξης για το όραμα τους.
- Οι Αραβικοί πληθυσμοί της Παλαιστίνης και του αραβικού κόσμου την είδαν ως προδοσία, ιδιαίτερα αφού οι Βρετανοί είχαν δώσει παράλληλες υποσχέσεις στους Άραβες για ανεξαρτησία αν υποστήριζαν τους Συμμάχους στον πόλεμο.
Ιστορικό Πλαίσιο
- Την εποχή εκείνη, η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέρρεε, και η Παλαιστίνη βρισκόταν υπό οθωμανικό έλεγχο.
- Η Βρετανία είχε γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή και ήθελε να εξασφαλίσει υποστήριξη από Εβραίους και Άραβες για τη νίκη στον πόλεμο.
- Η Βρετανία δεν είχε κανένα δικαίωμα στην γη της Παλαιστίνης.
Η ΔΗΛΩΣΗ ΜΠΑΛΦΟΥΡ
Υπουργείο Εξωτερικών
2 Νοεμβρίου 1917
Αγαπητέ Λόρδε Ρότσιλντ,
Εκ μέρους της Κυβέρνησης της Αυτού Μεγαλειότητος, έχω την τιμή να σας ανακοινώσω την παρακάτω διακήρυξη συμπάθειας προς τις εβραϊκές σιωνιστικές επιδιώξεις, η οποία έχει εγκριθεί από το Υπουργικό Συμβούλιο:
«Η Κυβέρνηση της Αυτού Μεγαλειότητος βλέπει με ευμένεια την εγκαθίδρυση στην Παλαιστίνη ενός εθνικού σπιτιού για τον εβραϊκό λαό και θα καταβάλει τις καλύτερες προσπάθειες για να διευκολύνει την επίτευξη αυτού του σκοπού, με την σαφή προϋπόθεση ότι τίποτε δεν θα γίνει που θα μπορούσε να βλάψει τα αστικά και θρησκευτικά δικαιώματα των υπαρχουσών μη εβραϊκών κοινοτήτων στην Παλαιστίνη, ή τα δικαιώματα και την πολιτική θέση που απολαμβάνουν οι Εβραίοι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα.»
Θα σας ήμουν ευγνώμων αν μπορούσατε να φέρετε αυτήν τη διακήρυξη εις γνώσιν της Σιωνιστικής Ομοσπονδίας.
Με ιδιαίτερη εκτίμηση,
Άρθουρ Τζέιμς Μπάλφουρ
Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου
Ήταν απλά μια διακήρυξη συμπάθειας χωρίς καμιά νομική ισχύ.
Συνέπειες της Δήλωσης Μπάλφουρ στην ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση
1. Νομιμοποίηση του Σιωνιστικού Κινήματος
Η δήλωση:
- Ενίσχυσε το σιωνιστικό όραμα για επιστροφή των Εβραίων στην ιστορική τους πατρίδα (την Παλαιστίνη).
- Παρείχε διεθνή αναγνώριση και ενθάρρυνε μαζικές εβραϊκές μεταναστεύσεις, κυρίως από την Ευρώπη.
Αποτέλεσμα: Δημιουργήθηκαν εβραϊκοί οικισμοί, υποδομές και πολιτικοί οργανισμοί στην Παλαιστίνη.
2. Αγνόηση των Αράβων Παλαιστινίων
Παρόλο που η δήλωση μιλά για “μη εβραϊκές κοινότητες”, δεν αναφέρει ρητά τους Παλαιστίνιους ούτε τους αναγνωρίζει ως λαό με εθνικά δικαιώματα.
Αποτέλεσμα:
- Οι Παλαιστίνιοι ένιωσαν ότι παρακάμφθηκαν στις αποφάσεις για το μέλλον της περιοχής.
- Αυτό φούντωσε την αραβική αντίσταση και τις πρώτες συγκρούσεις με τους Εβραίους εποίκους.
3. Βρετανική Εντολή & Αυξανόμενη Βία (1920–1948)
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο:
- Η Παλαιστίνη τέθηκε υπό βρετανική εντολή με εντολή από την Κοινωνία των Εθνών, που ενσωμάτωνε τη Δήλωση Μπάλφουρ.
- Η Βρετανία προσπάθησε να ισορροπήσει ανάμεσα στους Εβραίους και στους Άραβες — αλλά απέτυχε.
Αποτέλεσμα:
- Ξέσπασαν εξεγέρσεις των Αράβων (π.χ. το 1936–1939).
- Οι εβραϊκοί παραστρατιωτικοί οργανισμοί (π.χ. Χαγκανά, Ιργκούν) ενίσχυσαν τη θέση τους.
4. Ίδρυση του Ισραήλ (1948) και ο Πρώτος Πόλεμος
Το 1948, μετά το Ολοκαύτωμα και την αποχώρηση των Βρετανών:
- Ιδρύθηκε το κράτος του Ισραήλ.
- Οι αραβικές χώρες αντέδρασαν με πόλεμο.
- Εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι εκδιώχθηκαν ή έφυγαν από τα σπίτια τους — γνωστό ως Νάκμπα (καταστροφή).
5. Διαχρονική Κληρονομιά
Η Δήλωση Μπάλφουρ θεωρείται ρίζα της σύγκρουσης, επειδή:
- Έθεσε τα θεμέλια για έναν εθνικό ανταγωνισμό δύο λαών πάνω στην ίδια γη.
- Δημιούργησε ασύμμετρες ελπίδες και διπλές υποσχέσεις (στους Εβραίους και στους Άραβες).
🧭 Σήμερα
- Οι Παλαιστίνιοι τη θεωρούν πράξη αποικιοκρατίας που τους στέρησε τα εθνικά τους δικαιώματα.
- Το Ισραήλ τη βλέπει ως ιστορική νομιμοποίηση της ύπαρξής του.